Zakup używanej maszyny przemysłowej: na co zwrócić uwagę

W ramach rozwoju przedsiębiorstwa wiele firm decyduje się na zakup dodatkowych maszyn czy urządzeń. Zakup nowo wyprodukowanego urządzenia to często koszt, którego przedsiębiorcy nie są w stanie ponieść, dlatego też często decydują się na zakup używanej maszyny.

Choć to rozwiązanie niesie za sobą wiele korzyści, przede wszystkim ze względu na koszty, może w efekcie okazać się ryzykowne.  Aby uniknąć nieprawidłowości, kosztownych sporów lub napraw, warto zwrócić uwagę na szereg aspektów, które mogą mieć istotny wpływ na przyszłą eksploatację maszyny. Poniżej przedstawiamy kluczowe zagadnienia, które należy uwzględnić przy zakupie używanych maszyn przemysłowych.

1. Weryfikacja stanu prawnego

Z prawnego punktu widzenia kluczowe znaczenie ma oczywiście sporządzenie prawidłowej umowy, która zabezpieczy interesy obu stron transakcji. Zanim jednak dojdzie do zakupu, należy upewnić się jaki jest stan prawny urządzenia.

Należy zwrócić szczególną uwagę na ewentualne wady prawne. W rozumieniu kodeksu cywilnego rzecz dotknięta jest wadą prawną, jeżeli stanowi własność osoby trzeciej, jest obciążona prawem osoby trzeciej albo ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. W przypadku sprzedaży prawa wada prawna może również polegać na nieistnieniu prawa (art. 556³ k.c.). Sprzedający powinien przedstawić dowód  zakupu oraz udokumentować historię jej eksploatacji. Nadto, obciążeniami ograniczającymi możliwość przeniesienia własności mogą być roszczenia osób trzecich, np. obciążenie maszyny zastawem, leasingiem, czy dzierżawą.

2. Umowa sprzedaży

Podstawowym dokumentem, który powinien towarzyszyć zakupowi, jest umowa sprzedaży. Zawierając umowę warto zadbać o umieszczenie w jej treści kluczowych informacji, z czego najbardziej kluczowe dotyczą dokładnej specyfikacji maszyny oraz odpowiedzialności za brak zgodności z umową.

Specyfikacja urządzenia

Powinna zawierać wszelkie istotne dane techniczne maszyny, takie jak model, numer seryjny, rok produkcji, stan techniczny, a także informacje o jej historii serwisowej i ewentualnych naprawach. Oprócz tego kupujący powinien zadbać o uzyskanie informacji dotyczących spełnienia przez urządzenie wszelkich wymogów technicznych oraz prawnych.

Odpowiedzialność za brak zgodności urządzenia z umową

Zabezpieczenie swoich interesów w razie wystąpienia nieścisłości pomiędzy rzeczywistym stanem maszyny, a tym zapewnionym w umowie, stanowi jeden z najważniejszych czynników które należy uwzględnić w umowie.

W kodeksie cywilnym przewidziano w tym celu tzw. rękojmię oraz gwarancję. Gwarancja obowiązuje również w razie zakupu używanych przedmiotów, natomiast jest świadczeniem dobrowolnym, stanowiącym wyraz dobrej woli sprzedającego. Niezależnie od uprawnień z tytułu gwarancji, kupującemu przysługują świadczenia z rękojmi. Zgodnie z art. 556 k.c., sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę (rękojmia), natomiast za wadę uznać należy niezgodność sprzedanej rzeczy z umową.

Niestety w razie zakupu używanego urządzenia, uprawnienia z tytułu rękojmi nie przechodzą automatycznie na kolejnego właściciela. Nabywca może jednak zwrócić się z roszczeniem o przelew  uprawnienia do żądania obniżenia ceny, usunięcia wady lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad.

W umowie może też pojawić się ewentualne wyłączenie rękojmi, które spowoduje znaczne ograniczenie odpowiedzialności sprzedającego.

Dokonując zakupu maszyny, która była wcześniej użytkowana, nabywca powinien mieć na względzie potencjalnie większą awaryjność lub większe zużycie urządzenia ze względu na jego wiek. Choć – jak już wspomniano – konieczna jest dbałość o jak najbardziej precyzyjne określenie aktualnego stanu w jakim znajduje się maszyna, może dojść do sytuacji, w której będzie miała ona ukrytą wadę.

Odpowiedzialność zbywcy z  tytułu rękojmi za wady rzeczy jest oparta na zasadzie ryzyka – oznacza to, że jest ona absolutna, nie jest zależna od winy sprzedawcy czy też osób, za pomocą których sprzedawca wykonuje swoje zobowiązanie. Jeżeli zatem kupujący odkryje wadę ukrytą, może wystąpić z roszczeniem z tytułu rękojmi nawet jeśli sprzedawca nie miał wiedzy o jej istnieniu.

Bezpieczeństwo użytkowania i kontrola BHP

W kontekście maszyn przemysłowych niezwykle istotne jest, aby były one zgodne z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa. Kupujący powinien sprawdzić, czy maszyna spełnia określone standardy bezpieczeństwa, zwłaszcza jeżeli chodzi o mechanizmy ochrony przed wypadkami czy możliwość awarii. Warto zwrócić uwagę na to, czy maszyna posiada wymagane atesty i czy została dopuszczona do użytkowania w danym rodzaju działalności. W przypadku maszyn przemysłowych, które były już używane, szczególnie istotne jest posiadanie dokumentacji serwisowej i konserwacyjnej.

Warto również przeprowadzić ocenę ryzyka,  aby zidentyfikować potencjalne zagrożenia związane z jej użytkowaniem. Może być wymagane przeprowadzenie odpowiednich modyfikacji, np. w zakresie osłon, systemów awaryjnych czy zabezpieczeń przed porażeniem prądem.

Podsumowanie

Zakup używanej maszyny przemysłowej to proces, który wymaga szczególnej uwagi pod kątem aspektów prawnych. Kluczowe jest sprawdzenie stanu prawnego maszyny, podpisanie odpowiedniej umowy sprzedaży, zapewnienie zgodności z normami technicznymi oraz BHP, a także weryfikacja dokumentacji serwisowej. Tylko w ten sposób można mieć pewność, że zakup będzie bezpieczny i zgodny z obowiązującymi przepisami prawa, co pozwoli uniknąć ewentualnych problemów i nieprzewidzianych kosztów w przyszłości.