Urlop rodzicielski – ile może trwać i jak się o niego ubiegać?

W przepisach prawa pracy znajdują się szczególne uprawnienia dla pracowników, którzy są rodzicami. Jednymi z najważniejszych są urlopy pozwalające na pozostanie z dzieckiem przez dłuższy czas w domu w celu sprawowania osobistej opieki i nawiązania więzi z nowym członkiem rodziny. Poza podstawowym urlopem macierzyńskim, którego wykorzystanie jest częściowo obligatoryjne przez matkę, obojgu rodzicom przysługuje urlop rodzicielski. Co powinieneś o nim wiedzieć, jeśli spodziewasz się dziecka albo sam jesteś pracodawcą i nie wiesz, kiedy możesz udzielić tego rodzaju urlopu?

Jak długo może trwać urlop rodzicielski?

Obecnie podstawowy wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi do 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz do 43 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Natomiast pracownicy – rodzice dziecka posiadającego tzw. zaświadczenie „Za życiem”, mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wyższym wymiarze, tj. do: 65 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz 67 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Należy pamiętać, że wskazany wyżej wymiar urlopu rodzicielskiego przysługuje obojgu rodzicom łącznie a rodzice, zgodnie ze swoimi potrzebami, mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego jednocześnie – wspólnie opiekując się dzieckiem, lub oddzielnie – maksymalnie wydłużając okres sprawowania osobistej opieki.

Urlop dopasowany do potrzeb pracownika

Urlop można wykorzystać jednorazowo lub nie więcej niż w 5 częściach. Rodzice mają obecnie prawo do 41 tygodni urlopu rodzicielskiego (przy urodzeniu się jednego dziecka), należy jednak pamiętać, że 9 tygodni z 41 tygodniu urlopu rodzicielskiego przysługuje na wyłączność drugiemu z rodziców. Pracownik ma dużo czasu na to, by wykorzystać urlop rodzicielski – jest to możliwe aż do momentu, gdy kończy się rok kalendarzowy, w którym dziecko kończy 6 lat. Co ważne, prawo do wydłużonego urlopu rodzicielskiego o dodatkowe 9 tygodni będzie mógł nabyć rodzic dziecka urodzonego nawet w 2017 roku. Jednak możliwe jest to jedynie w sytuacji, gdy rodzic w dniu wejścia w życie zmian w ustawie (tj. 26 kwietnia 2023 r.) był jeszcze uprawniony do urlopu rodzicielskiego na dziecko albo był w trakcie korzystania z tego urlopu.

Kiedy należy się ubiegać o urlop rodzicielski?

Zgodnie z prawem, pisemny wniosek o urlop rodzicielski można złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Należy jednak pamiętać, że w przypadku chęci skorzystania z urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (tzw. długi wniosek), wniosek powinien zostać złożony najpóźniej 21 dni po porodzie. Jest to istotne dla celów ustalenia wysokości zasiłku macierzyńskiego. W takim przypadku rodzic przez cały okres urlopów związanych z rodzicielstwem będzie otrzymywał świadczenie w wysokości 81,5 % podstawy wymiaru zasiłku. Długi wniosek o zasiłek macierzyński nie może jednak dotyczyć 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla drugiego z rodziców – za tą część urlopu zasiłek zawsze wynosi 70 % podstawy wymiaru zasiłku.

Jesteś rodzicem lub spodziewasz się dziecka? Sprawdź jakie jeszcze urlopy Ci przysługują, czytając nasz artykuł dotyczący work-life balance w pracy rodzica.