Sankcje karne w prawie ochrony środowiska

Zasady postępowania i obowiązki względem środowiska wynikają zarówno z przepisów prawa powszechnie obowiązującego jak i z decyzji administracyjnych.

Ustaw i rozporządzeń regulujących przedmiotową materię jest bardzo dużo. Są to chociażby ustawa prawo ochrony środowiska, ustawa o odpadach, ustawa o bateriach i akumulatorach, ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie (…), ustawa prawo wodne itd. Każda z tych ustaw nakłada sporą ilość obowiązków za nieprzestrzeganie których przewidziane są liczne sankcje.

Przykładowo – ustawa o odpadach nakłada obowiązek posiadania zezwolenia na zbieranie odpadów. Zauważyć jednak należy, że ustawodawca definiując nazwę „odpad” ustanawia znacznie szerszy katalog substancji i przedmiotów niż wynika to z powszechnego rozumienia tej nazwy. Powszechnie za odpad uznawane jest coś, co jest zniszczone, porzucone lub zagraża środowisku. Odpadem mogą być jednak np. niezanieczyszczone masy ziemne uzyskane w wyniku robót budowlanych, sprawny technicznie pojazd lub nadające się do dalszego użytkowania krzesło. Jeśli posiadacz tych odpadów, np. wspomnianych mas ziemnych planuje magazynować je poza miejscem ich wytworzenia, zobligowany jest do posiadania zezwolenia na zbieranie odpadów. Brak takiego zezwolenia zagrożony jest dotkliwą administracyjną karą pieniężną. W praktyce tego typu delikt często kończy się wymierzeniem kary w wysokości kilkuset tysięcy złotych. Bardzo często kary te wymierzane są mimo braku zanieczyszczenia środowiska lub nawet hipotetycznej możliwości takiego zanieczyszczenia.

Podobnie rzecz się ma z decyzjami administracyjnymi. Podmioty, których funkcjonowanie wymaga uzyskania decyzji z zakresu prawa ochrony środowiska posiadają często bardzo skomplikowane treściowo akty administracyjne nakładające szereg obowiązków. Brak realizacji tych obowiązków zagrożony jest bardzo surowymi sankcjami, ze wstrzymaniem pracy instalacji włącznie.

Katalog kar jest jednak znacznie szerszy – w praktyce za naruszenie norm prawa ochrony środowiska lub nieprzestrzeganie wynikających z decyzji administracyjnych obowiązków można spotkać się z karą grzywy, administracyjną karą pieniężna, wstrzymaniem działalności w określonym zakresie, wstrzymaniem pracy instalacji, lub, w niektórych sytuacjach, karą ograniczenia a nawet pozbawienia wolności.

Katalog podmiotów zagrożonych sankcjami jest szeroki. Są to m.in.:

• Podmioty profesjonalnie gospodarujące odpadami, w tym punkty zbierania i przetwarzania odpadów;
• podmioty wytwarzające odpady, w tym z branży remontowo budowlanej, lecz również warsztaty mechaniczne, czy punkty gastronomiczne;
• przedsiębiorcy, których działalność związana jest z emisją ścieków
• przedsiębiorcy realizujący nowe przedsięwzięcia, w tym parkingi, obiekty sportowe, hotele;
• przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach.

Kary na nieprzestrzeganie zasad prawa ochrony środowiska nakładane są natomiast na podstawie m.in. następujących ustaw:

• ustawa prawo ochrony środowiska – np. w przypadku braku zgłoszenia instalacji do magazynowania paliw, w przypadku braku pozwolenia na wytwarzanie odpadów, czy w przypadku braku spełniania wymagań ochrony środowiska zrealizowanego przedsięwzięcia;
• ustawa o odpadach – w przypadku prowadzenia gospodarki odpadami niezgodnie z wymaganiami przepisów tej ustawy lub posiadanego zezwolenia;
• ustawa o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów, która nakłada surowe sankcje administracyjne na przedsiębiorców dokonujących przemieszczenia odpadów w sposób niezgodny z opisanymi w niej zasadami;
• ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, zgodnie z którą karą pieniężnym podlegają podmioty wprowadzające na rynek produkty w opakowaniach, którzy nie zrealizowali ciążących na nich obowiązków;
• ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku (…), na podstawie której sankcjonowana jest realizacja inwestycji bez decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach lub z naruszeniem obowiązków z tej decyzji wynikających.

Podsumowując, normami prawa ochrony środowiska objęty jest niemal każdy, a szczególnie materię tę na względzie powinni mieć przedsiębiorcy oraz spółki. Normy prawa ochrony środowiska obejmują bowiem m.in. spalanie paliw w pojazdach lub kotłach grzewczych wykorzystanych w związku z funkcjonowanie działalności, wytwarzanie odpadów innych niż komunalne, w tym m.in. odpadów poprodukcyjnych oraz odpadów budowlanych i remontowych, gospodarkę wodno-ściekową, w tym odprowadzanie wód opadowych i roztopowych, wprowadzanie na rynek produktów w opakowaniach, realizację inwestycji, z których każda musi spełniać wymagania ochrony środowiska, i wiele innych.

Mając na względzie powyższe uznać należy, że prawo ochrony środowiska jest jedną z ważniejszych gałęzi prawa. Z jednej strony nakłada ona szereg obowiązków na większość podmiotów działających w sferze gospodarczej, z drugiej – za brak realizacji tych obowiązku przewiduje surowe, często niewspółmiernie wysokie do zaistniałych okoliczności kary administracyjne.

Autorzy: