Prosta spółka akcyjna – nowa forma prowadzenia działalności gospodarczej

1 marca 2021 r. wejdą w życie przepisy regulujące nową formę prowadzenia działalności gospodarczej w postaci prostej spółki akcyjnej. Jak można przeczytać na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju, prosta spółka akcyjna powstała z myślą o „wzmocnieniu rozwoju startupów w Polsce, zwiększeniu ich konkurencyjności oraz zahamowaniu eksportu polskich pomysłów za granicę”.

Najważniejsze cechy wyróżniające prostą spółkę akcyjną.

Prosta spółka akcyjna została wprowadzona do Kodeksu spółek handlowych ustawą z dnia 13 czerwca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z założeniami ma ona mieć cechy zarówno spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i spółki akcyjnej.

Na stronie ministerialnej jako najważniejsze cechy charakteryzujące tę formę działalności, podaje się:

bardzo niski kapitał akcyjny wymagany przy zakładaniu spółki (1 zł),
elastyczne podejście do organów spółki, w tym możliwość powołania rady dyrektorów, która łączy cechy zarządu i rady nadzorczej,
prostsze procedury i większa swoboda w podejmowaniu uchwał zdalnie, przy pomocy np. poczty elektronicznej czy komunikatorów internetowych,
większa elastyczność, jeśli chodzi o rodzaje akcji i zasady działania spółki, w tym akcje za pracę lub usługi,
możliwość założenia przez internet, w systemie S24,
rejestr akcjonariuszy w formie cyfrowej, prowadzony przez notariusza lub biuro maklerskie,
łatwiejsze dysponowanie środkami spółki – brak „zamrożonego” kapitału zakładowego,
proste zasady dotyczące likwidacji spółki i krótszy czas potrzebny na likwidację.

Kapitał akcyjny.

Zgodnie z art. 300³ k.s.h. kapitał akcyjny powinien wynosić co najmniej jeden złoty. Warto przypomnieć, że w dotychczas regulowanej spółce akcyjnej kapitał zakładowy wynosi sto tysięcy złotych, co dla wielu przedsiębiorców stanowiło istotną przeszkodę dla utworzenia tego rodzaju działalności.

W uzasadnieniu do projektu ustawy wprowadzającej prostą spółkę akcyjną wskazano, że jej struktura majątkowa oparta na kapitale akcyjnym, stanowi odpowiedź na rosnącą krytykę instytucji kapitału zakładowego oraz proces odstępowania od niej w coraz większej liczbie systemów prawnych państw Europy.

Wysokość kapitału akcyjnego nie jest określana w umowie spółki. Warto przy tym wskazać, że będzie on ujawniony w rejestrze sądowym. W myśl art. 300¹² pkt 6 k.s.h. jednym z elementów zgłoszenia spółki do rejestru będzie bowiem wskazanie wysokości kapitału akcyjnego. Wysokość kapitału akcyjnego stanowi także przedmiot oświadczenia wszystkich członków zarządu (rady dyrektorów), będących obligatoryjnym załącznikiem do zgłoszenia.

Wkłady spółki.

Artykuł 300⁹ k.s.h. przewiduje, że wkłady na kapitał akcyjny powinny zostać wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców. Dokładny termin wniesienia wkładu określa umowa spółki, uchwała walnego zgromadzenia albo uchwała zarządu. Powyższe dotyczy zarówno wkładów pieniężnych, jak i niepieniężnych. Wniesienie w całości wkładu przez akcjonariusza zostanie stwierdzone przez zarząd w formie podjęcia stosownej uchwały.

Należy przy tym wskazać, że w związku z zapewnieniem założycielom spółki dość dużej swobody w zakresie terminu do wniesienia wkładów, ustawodawca przewidział także szczególną sankcję za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązku wniesienia wkładu. Stosownie do treści art. 300⁵¹k.s.h. na żądanie akcjonariusza albo spółki sąd może unieważnić wszystkie albo niektóre akcje w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania do wniesienia wkładów na pokrycie tych akcji. W takim przypadku sąd, orzekając o unieważnieniu akcji, określa wysokość spłaty należnej akcjonariuszowi za unieważnione akcje, która powinna uwzględnić stosunek wartości wkładu wniesionego do wartości wkładu niewniesionego. Ponadto, w celu zabezpieczenia powództwa sąd może, z ważnych powodów, zawiesić akcjonariusza w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce.

Dematerializacja akcji.

Stosownie do treści art. 300²⁹ k.s.h. akcje prostej spółki akcyjnej nie mają formy dokumentu. Powyższe oznacza, że akcje otrzymają formę zapisu cyfrowego w systemie teleinformatycznym, zaś wydawanie przez proste spółki akcyjne dokumentów akcji będzie niedopuszczalne.

Oznacza to, że handel akcjami będzie znacznie uproszczony. Akcje prostej spółki akcyjnej będą mogły być obciążane oraz zbywane w tzw. formie dokumentowej, zastrzeżonej pod rygorem nieważności. Będzie to możliwe więc także za pośrednictwem maila czy komunikatora internetowego.

Nabycie akcji nastąpi w momencie wpisania akcjonariusza do rejestru akcjonariuszy, który prowadzony będzie przez podmioty wskazane w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, a także przez notariuszy. Rejestr akcjonariuszy będzie prowadzony w postaci elektronicznej. Wpis akcji do rejestru akcjonariuszy uwarunkowany będzie zatem od uprzedniego wpisu spółki albo wpisu nowej emisji akcji do Krajowego Rejestru Sądowego.

Wybór podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy wymagać będzie uchwały akcjonariuszy, przy czym przy zawiązaniu spółki wyboru tego dokonują akcjonariusze, co za tym idzie wydaje się, że zgoda na wybór podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy może być zawarta także w umowie spółki.

Organy prostej spółki akcyjnej.

Kodeks spółek handlowych umożliwia wybór pomiędzy powołaniem w prostej spółce akcyjnej zarządu albo rady dyrektorów. Umowa spółki może przewidywać, że w spółce należy również ustanowić radę nadzorczą.

Zarząd w prostej spółce akcyjnej może być jedno- lub wieloosobowy, a jego członkowie są powoływani i odwoływani oraz zawieszani w czynnościach w drodze uchwały akcjonariuszy. Zawieszenie członka zarządu może nastąpić z ważnych powodów. Umowa spółki może odmiennie regulować te kwestie. Podkreślić przy tym należy, iż w przypadku ustanowienia w spółce rady nadzorczej, członków zarządu powołuje, odwołuje oraz zawiesza w czynnościach rada nadzorcza a nie akcjonariusze.

Założyciele prostej spółki akcyjnej mogą zdecydować się na powołanie rady dyrektorów zamiast zarządu. Rada ta składa się z jednego albo większej liczby dyrektorów, którzy mogą być powoływani, odwoływani oraz zawieszani w czynnościach przez akcjonariuszy w formie uchwały. Dopuszczalne jest ustanowienie dyrektorów wykonawczych oraz dyrektorów niewykonawczych. Rada dyrektorów reprezentuje spółkę oraz sprawuje nadzór nad prowadzeniem spraw spółki. Przy wieloosobowej radzie dyrektorów do składania oświadczeń w imieniu spółki konieczne jest współdziałanie dwóch dyrektorów albo jednego dyrektora łącznie z prokurentem. Umowa spółki może przewidywać inne zasady reprezentacji, z wyjątkiem powołania prokurenta, którego powołuje się za zgodą wszystkich dyrektorów.

Fakultatywnie w prostej spółce akcyjnej można powołać także radę nadzorczą. Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków, powoływanych i odwoływanych uchwałą akcjonariuszy. Podobnie jak w przypadku zarządu umowa spółki może jednak przewidywać inny sposób powoływania lub odwoływania członków rady nadzorczej. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki, z tym że nie może ona wydawać zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena prawidłowości i rzetelności sprawozdań oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny. Podkreślić należy, że umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej.

Organem skupiającym akcjonariuszy i służącym realizacji ich uprawnień jest walne zgromadzenie. Zasady funkcjonowania walnych zgromadzeń prostej spółki akcyjnej są zbliżone do regulacji zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Podkreślić przy tym należy, że akcjonariusze mają możliwość podejmowania uchwał zarówno na walnym zgromadzeniu, jak i poza nim, tj. na piśmie albo przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. W tym drugim przypadku zgodę na głosowanie poza walnym zgromadzeniem muszą wyrazić wszyscy akcjonariusze. Zgoda nie jest wymagana jedynie dla podjęcia uchwały przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jeżeli środki te zostały wskazane w umowie spółki. Szczegółowe zasady uczestnictwa na odległość można uregulować w regulaminie walnego zgromadzenia.

Odpowiedzialność zarządców wobec wierzycieli na wypadek upadłości spółki.

W art. 300¹³² k.s.h. przewidziano solidarną odpowiedzialność członków zarządu (rady dyrektorów) za zobowiązania spółki. Regulacje te ukształtowane zostały w sposób analogiczny do odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Odpowiedzialność członków zarządu (rady dyrektorów) nie ma charakteru bezwzględnego. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. Ponadto nie ponoszą oni odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy jest prowadzona egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.

Niniejszy artykuł stanowi jedynie namiastkę informacji o zasadach funkcjonowania prostej spółki akcyjnej. Wskazać należy, że spółka ta z założenia przeznaczona jest do prowadzenia wszelkich typów działalności gospodarczej o niedużych rozmiarach, w szczególności z uwzględnieniem działalności innowacyjnej i nowych technologii.

Niewątpliwie dużym atutem prostej spółki akcyjnej jest obniżenie poziomu sformalizowania zasad jej funkcjonowania, duża swoboda w obrocie akcjami i dysponowania majątkiem spółki. Istotną zaletą tej formy prowadzenia działalności gospodarczej jest także minimalny nakład na kapitał akcyjny i możliwość uregulowania wkładów w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców.

Jeżeli są Państwo zainteresowani założeniem prostej spółki akcyjnej lub uzyskaniem szczegółowych informacji w zakresie zasad jej funkcjonowania, zapraszamy do kontaktu z ekspertami naszej Kancelarii.

Autorzy: