Prawo do błędu

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązują nowe przepisy, w ramach których osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą mają prawo skorzystania z tzw. prawa do błędu. Rozwiązanie to pozwala przedsiębiorcy, który popełni błąd w początkowym okresie prowadzonej działalności gospodarczej, uniknięcia grzywny w drodze mandatu karnego albo administracyjnej kary pieniężnej. W takim przypadku właściwy organ przed nałożeniem kary będzie wzywał przedsiębiorcę, do usunięcia w wyznaczonym przez terminie stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz ewentualnych skutków tych naruszeń.

Czym dokładnie jest tzw. prawo do błędu?

Prawo do błędu zostało wprowadzone ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495), zwaną także Pakietem Przyjazne Państwo. Ustawa ta wprowadziła zmiany do 69 aktów prawnych, w tym m.in. do ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców.
Zgodnie ze znowelizowaną treścią art. 21a ustawy Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca naruszający przepisy prawa związane z wykonywaną działalnością gospodarczą, po wszczęciu przez właściwy organ postępowania mandatowego albo w sprawie nakładania lub wymierzania administracyjnej kary pieniężnej, otrzyma – przed nałożeniem grzywny w drodze mandatu karnego albo nałożeniem lub wymierzeniem mu administracyjnej kary pieniężnej – wezwanie do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz skutków tych naruszeń.
Usunięcie przez przedsiębiorcę stwierdzonych w wezwaniu naruszeń i ich skutków we wskazanym przez organ terminie, spowoduje, że przedsiębiorca nie będzie podlegać karze za popełnione wykroczenie lub wykroczenie skarbowe albo że właściwy organ odstąpi od nałożenia na niego lub wymierzenia mu administracyjnej kary pieniężnej.
Co więcej, w sytuacji gdy przedsiębiorca – jeszcze przed wystosowaniem przez organ wezwania do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz skutków tych naruszeń – dobrowolnie usunie naruszenia prawa i jego skutków oraz powiadomi organ o tym usunięciu naruszeń, organ może, w drodze decyzji, odstąpić od nałożenia na przedsiębiorcę lub wymierzenia mu administracyjnej kary pieniężnej i poprzestać na pouczeniu.
Warto przy tym wskazać, że stosownie do treści art. 21a ust. 2 Prawa Przedsiębiorców, w przypadku postępowania mandatowego, funkcjonariusz, inspektor lub przedstawiciel właściwego organu może odebrać od przedsiębiorcy pisemne oświadczenie, w którym przedsiębiorca ten zobowiąże się do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz skutków tych naruszeń. W takim przypadku nie wzywa się już przedsiębiorcy do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz skutków tych naruszeń.

Kto może skorzystać z tzw. prawa do błędu?

Nowy przepis art. 21a ustawy Prawo przedsiębiorców obejmie przedsiębiorców będących osobami fizycznymi wpisanymi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, którzy naruszą przepisy prawa związane z wykonywaną działalnością gospodarczą w okresie 12 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej po raz pierwszy.
Prawo to przysługuje także przedsiębiorcom będącym osobami fizycznymi wpisanymi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, którzy po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności gospodarczej ponownie naruszą przepisy prawa związane z wykonywaną działalnością gospodarczą.

Kiedy tzw. prawo do błędu nie obowiązuje?

Nowe regulacje przyznają przedsiębiorcom ochronę przed ewentualnymi sankcjami za naruszenie przepisów, ale nie w każdym przypadku ochrona ta znajdzie zastosowanie.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że przepis „prawa do błędu” nie obowiązuje jeżeli przedsiębiorca został ukarany w wyniku przeprowadzenia kontroli drogowej.
Przedsiębiorcy powinni zwrócić także uwagę na skuteczną i szybką eliminację skutków naruszeń przepisów prawa, albowiem tzw. prawo do błędu nie znajdzie zastosowania jeżeli skutki naruszeń przepisów prawa trwają dalej po upływie stosownie 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia lub 36 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności gospodarczej.
Ponadto ustawodawca w art. 21a ust. 8 ustawy Prawo przedsiębiorców przewidział szereg innych wyjątków, w razie wystąpienia których tzw. prawo do błędu nie zadziała. Wśród nich znajdziemy sytuacje m.in. gdy przedsiębiorca naruszył przepisy prawa w przeszłości, gdy naruszenie przepisów prawa jest rażące, gdy nie jest możliwe usunięcie naruszeń przepisów prawa lub gdy wywołały one nieodwracalne skutki, gdy naruszenie przepisów prawa polega na wykonywaniu działalności gospodarczej pomimo braku uzyskania wymaganych prawem koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności regulowanej lub na działaniu bez uzyskania wcześniejszej zgody, zezwolenia lub pozwolenia właściwego organu na to działanie, jeżeli przepisy przewidują obowiązek ich uzyskania.

Podsumowując…

Wprowadzenie do polskiego ustawodawstwa normy chroniącej początkującego przedsiębiorcę przed ewentualną karą za naruszenie przepisów prawa i skutków tych naruszeń, sprawia, że z jednej strony niedoświadczeni przedsiębiorcy na rynku gospodarczym mogą poruszać się bezpieczniej niż dotąd, z drugiej jednak strony przepis ten uświadamia także, że zawiłości obecnego systemu prawa często doprowadzają do sytuacji, w których to, względem przedsiębiorców wyciągane są konsekwencje, nierzadko w postaci sankcji karnych, wynikające z braku wiedzy i doświadczenia a nie celowego łamania przepisów prawa.

Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej w prowadzeniu działalności gospodarczej, zapraszamy do kontaktu z ekspertami naszej Kancelarii.